จริงหรือไม่ค่ะที่การทำสังฆทาน โดยใช้อันเก่าที่ผู้อื่นมาทำไว้ จะไม่ได้บุญ

[เปลี่อง]

 

จริงหรือไม่ค่ะที่การทำสังฆทาน โดยใช้อันเก่าที่ผู้อื่นมาทำไว้ จะไม่ได้บุญจากการทำบุญในครั้งนั้น ๆ คือเราก็ไม่ได้บุญจากการทำ รวมถึงผู้ที่เราทำบุญส่งถึงให้ก็ไม่ได้รับบุญ นั้น ๆ จริงหรือไม่ค่ะ

ปลดเปลี่อง

[zen]

         คำถามนี้ เข้าใจว่าอาจจะหมายถึงกรณีที่ทางวัดนำเอาถังสังฆทานที่มีโยมมาถวายไว้แล้ว นำมาจำหน่ายให้ญาติโยมท่านอื่นๆ เพื่อถวายเป็นสังฆทานอีก

          ในกรณีที่ถามมานี้ จะอธิบายพอเป็นสังเขปว่า ประการแรก วัตถุึทานนั้น บุคคลควรได้มาโดยสุจริต เช่นว่า ไม่ได้ลักเขามา และหากได้มาจากผู้ือื่น เช่นว่า ซื้อเขามา แล้วไม่มีข้อน่าสงสัยว่าผู้ขายให้เรานั้น ได้สิ่งของนั้นมาโดยทุจริต เช่น ของโจร เป็นต้น ฯลฯ

          ประการที่สอง เมื่อได้มาโดยสุจริตแล้ว การบริจาค หรือการสละแก่ผู้อื่น เพื่อเป็นทานนั้น ผู้สละทานควรสละทานโดยเล็งเห็นว่าวัตถุทานนั้น ควรจะเป็นคุณประโยชน์แก่ผู้รับ ไม่ใช่โทษ

          ประการที่สาม ทาน จะนับว่าสำเร็จได้ เมื่อวัตถุทานนั้น ขาดจากผู้สละทานนั้นแล้ว เช่นว่า เมื่อสละ หรือเมื่อบริจาคแล้ว ผู้สละทานนั้นไม่มีความเห็นโดยตรง หรือโดยปริยาย ว่า ของนั้น เป็นของตนอีกต่อไป

          หากพิจารณาเห็นครบถ้วนตามนี้แล้ว ก็พอจะเชื่อได้ว่า บุญนั้น หรือทานนั้น สำเร็จแก่ตนแล้ว ย่อมมีอานิสงค์

          ส่วนปัญหาว่า ทานที่ทำสำเร็จไปแล้วนั้น อานิสงค์จะส่งผลถึงบุคคลที่เราเจตนาส่งให้หรือไม่ ข้อนี้ ที่จริงจะรู้ได้ด้วยญาณเท่านั้น ไม่ใช่ด้วยหลักการตรรกะแบบมนุษย์ทั่วๆไป แต่จะอธิบายหลักคร่าวๆว่า จะส่งถึงหรือไม่ ต้องประกอบด้วยปัจจัยหลักๆ ๓ ประการ คือ ธาตุที่จะส่งไป ๑ กำลังที่จะทำให้ส่งไปถึง หรือส่งให้ปรากฏ ๑ และ ธาตุที่รองรับ ๑ อธิบายว่า ธาตุที่จะส่งไป ในกรณีนี้ ก็คือ ผลจากทานที่เราได้ทำไปแล้ว เป็นอานิสงค์ที่จะส่งไป ส่วนกำลังที่จะทำให้ส่งไปถึง ก็เช่นว่า ความมุ่งมั่น หรือแน่วแน่ ในการที่จะส่งอานิสงค์นั้นให้บังเกิดแก่ผู้รับ บางทีก็พูดรวมๆว่า สมาธิ และคำว่าธาตุที่รองรับ ก็หมายถึง ผู้รับ จะ่ต้องอยู่ในฐานะที่จะรับอานิสงค์นั้นๆได้ ยกตัวอย่างบางกรณีว่า หากส่งกุศลไปสู่ผู้ที่อยู่ในทุกขคติภูมิ ก็อาจจะเห็นผลได้น้อย หรือไม่เห็นผลเลย แต่หากส่งกุศลไปสู่ผู้ที่อยู่ในสุขคติภูมิ ก็อาจจะเห็นผลได้มากกว่า หรือเร็วกว่า ฯลฯ เป็นต้น

          แต่พึงสังเกตว่า ที่ได้อธิบายไปนี้ ไม่ได้ครอบคลุมทุกกรณี ไม่ถือเป็นที่สุด แต่แสดงให้โดยสังเขปเพื่อเป็นแนวทางในการพิจารณาที่จะพอนำพาตนไปได้ ตามฐานะ ตามอัตตภาพ

          สรุปว่า เพียงประเด็นว่า เราซื้อเครื่องสังฆทานจากวัด ซึ่งเป็นเครื่องสังฆทานที่เคยมีผู้อื่นนำมาถวายวัดไว้แล้ว แล้วเรานำมาถวายเป็นเครื่องสังฆทานอีก ไม่ใช่ปัจจัยที่จะกำหนดชี้ขาดความบริสุทธิ์ หรืออานิสงค์ของการถวายสังฆทานนั้นเลย อย่างไรก็ดี การถวายสังฆทานนั้น จะถูกต้องได้นั้น บุคคลพึงอธิษฐาน หรือตั้งเจตนาว่า จะขอถวาย หรือสละ เพื่อประโยชน์แก่สงฆ์ทั้งหลาย ไม่เจาะจงเฉพาะรูปที่เรายื่นของให้ และไม่เจาะจงว่าสำหรับพระสงฆ์หมู่ใดหมู่หนึ่ง หรือคณะใดคณะหนึ่ง เป็นวัตถุทานที่ให้ต่อกันไปได้ เช่นนี้ จะนับได้ว่า เป็นสังฆทาน แต่หากเจาะจง เช่นว่า ถวายเพื่อพระสงฆ์คณะนี้ หรือพระสงฆ์ในวัดนี้ ถึงแม้จะหมายถึงพระสงฆ์หลายรูป แต่ก็ยังนับว่า เป็นปัจเจกทานอยู่ ไม่ใช่สังฆทาน ฯลฯ

[gig]

ประเด็นคือ เราทราบว่าเพื่อนจะไปทำสังฆทานแต่เราไม่สะดวกไปด้วย จึงฝากของให้กับเพื่อนไป นี้จะได้ผลบุญเหมือนกับไปเองไหมครับ และจะต้องกรวดน้ำด้วยไหมครับ

ไหนๆก็ถามเรื่องกรวดน้ำแล้ว อยากทราบเพิ่มเติมว่า การกรวดน้ำนี้มีประโยชน์อย่างไร มีคนเคยกล่าวว่าทำบุญแล้วไม่กรวดน้ำ บุญที่เราทำจะส่งไม่ถึงผู้ที่เราอุทิศให้จริงหรือไม่ครับ

และอยากทราบอานิสงฆ์ของการถวาย ปัจเจกทาน กับ สังฆทาน นั้นอย่างไหนจะใด้บุญมากกว่ากันครับ เพราะที่อ่านดูเหมือนกับจะบอกว่าปัจเจกทาน ใด้บุญน้อยกว่า สังฆทาน (ขออภัยถ้าเข้าใจผิดไปเองครับ) และที่เคยศึกษามานั้น บอกว่าถ้าเราถวายทานให้กับพระที่ปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบ ย่อมใด้บุญมากกว่าถวายให้กับพระที่ไม่ค่อยเคร่ง นี้จริงเท็จประการใดครับ

[zen]

          ประเด็นคือ เราทราบว่าเพื่อนจะไปทำสังฆทานแต่เราไม่สะดวกไปด้วย จึงฝากของให้กับเพื่อนไป นี้จะได้ผลบุญเหมือนกับไปเองไหมครับ และจะต้องกรวดน้ำด้วยไหมครับ
          ไหนๆก็ถามเรื่องกรวดน้ำแล้ว อยากทราบเพิ่มเติมว่า การกรวดน้ำนี้มีประโยชน์อย่างไร มีคนเคยกล่าวว่าทำบุญแล้วไม่กรวดน้ำ บุญที่เราทำจะส่งไม่ถึงผู้ที่เราอุทิศให้จริงหรือไม่ครับ


          อานิสงค์ของการทำบุญ หรือทำทานนั้น ย่อมสำเร็จได้ด้วยอุบาย คือ การกำหนดเจตนา ข้อนี้ จำแนกองค์ประกอบแยกย่อยออกไปได้มาก แต่กล่าวโดยรวมๆแล้ว ก็ขึ้นอยู่กับจิตของผู้สละทาน หรือผู้ทำทานนั้นๆ เช่นว่า หากผู้สละทาน กระทำไปด้วยจิตอันประณีต อานิสงค์ของทานนั้น ก็ย่อมประัณีตไปตาม ไม่ได้นับเพียงแค่วัตถุที่ตนได้สละ ในกรณีที่ฝากผู้อื่นไปทำทานนั้น ก็แล้วแต่เหตุ เช่นว่า ไม่สะดวกจะำไปทำด้วยตนเองจริงๆ โดยเพ่งเล็งเหตุอยู่ว่า หากไม่ฝากผู้อื่นไปในครั้งนี้ ก็จะยาก หรือจะอีกนาน ที่จะได้ทำสังฆทาน ก็จึงได้ฝากผู้อื่นไปทำแทน เพราะเกรงจะเสียโอกาสในการทำทานนั้น เป็นต้น ก็จะพึงได้รับอานิสงค์ประมาณหนึ่ง แต่หากฝากผู้อื่นไป ด้วยเหตุว่าเกียจคร้าน หรือเพราะเพ่งเล็งเหตุอยู่ว่า ในเมื่อผู้อื่นจะเดินทางไปอยู่แล้ว เหตุใดเราจึงจะต้องเดินทางไปด้วยตนเองให้เสียเวลา หรือให้เหนื่อยแรงเพิ่มขึ้นอีก ก็เลยฝากผู้อื่นไปทำแทน ด้วยเห็นว่า ไม่สำคัญ หรือไม่จำเป็น ด้วยเหตุปัจจัยในส่วนนี้ อานิสงค์ก็อาจย่อหย่อนกว่าตัวอย่างแรกได้ประมาณหนึ่ง อย่างนี้เป็นต้น แต่ไม่ใช่ว่าไม่มีอานิสงค์ อย่างไรก็ดี ยังมีเหตุปัจจัยอื่นอีก ที่มีผลเช่นกัน เ่ช่น ศรัทธา หรือพละอื่นๆ ในการประกอบการสละทานนั้นๆ ฯลฯ เป็นต้น

          ส่วนเรื่องการกรวดน้ำนั้น ที่จริง เป็นเรื่องประเพณีนิยมเสียมาก แต่อย่างไรก็ดี ก็นับว่ามีเหตุ มีหลักการอยู่ ในทางปฏิบัติ ก็เป็นอุบายที่มักเป็นผล กล่าวคือ โดยแท้แล้ว การจะอุทิศบุญกุศลแก่ผู้อื่นนั้น ไม่ได้ขึ้นอยู่กับน้ำที่ได้กรวดเทไปเลย แต่อาจมีผลได้โดยอุบายว่า เป็นเครื่องหมายให้จิตน้อมไปในการอุทิศส่วนกุศลนั้นให้เป็นผลสำเร็จ เป็นเครื่องรวมกระแสจิตของผู้อุทิศ ให้แน่วแน่ในการอุทิศ ฯลฯ เป็นต้น กำลังในการตั้งเจตนาอุทิศนั้น ก็จะมีมากขึ้น



          และอยากทราบอานิสงฆ์ของการถวาย ปัจเจกทาน กับ สังฆทาน นั้นอย่างไหนจะใด้บุญมากกว่ากันครับ เพราะที่อ่านดูเหมือนกับจะบอกว่าปัจเจกทาน ใด้บุญน้อยกว่า สังฆทาน (ขออภัยถ้าเข้าใจผิดไปเองครับ) และที่เคยศึกษามานั้น บอกว่าถ้าเราถวายทานให้กับพระที่ปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบ ย่อมใด้บุญมากกว่าถวายให้กับพระที่ไม่ค่อยเคร่ง นี้จริงเท็จประการใดครับ


          หากนับเฉพาะในส่วนว่า ระหว่าง ปัจเจกทาน กับ สังฆทาน อย่างนี้แล้ว สังฆทาน ย่อมมีอานิสงค์มากกว่า ปัจเจกทาน เพราะเหตุว่า สังฆทาน เป็นเจตนาในการสละทาน เพื่อประโยชน์ของ พระสงฆ์ ทั้งหมด ส่วนปัจเจกทานนั้น เป็นเจตนาเพื่อเฉพาะบุคคล ถึงจะเจตนามากกว่าหนึ่งบุคคลก็ตาม ก็เรียกว่า เป็นปัจเจกทาน เช่นกัน

          แต่ หากนับเฉพาะในส่วนของ ปัจเจกทาน อย่างนี้แล้ว โดยทั่วไป การถวายปัจเจกทานแก่ผู้มีจิต มีศีล มีใจ อันประณีตกว่า บริสุทธิ์กว่า ก็ย่อมมีอานิสงค์มากกว่าการถวายปัจเจกทานแก่ผู้มีจิต มีศีล มีใจ อันหยาบกระด้างกว่า เจืออามิสมากกว่า เป็นธรรมดา หากไม่นับเหตุปัจจัยทางฝั่งผู้สละทานนั้น อย่างไรก็ดี ความหมายว่า ปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบ ไม่ได้ตัดสินได้โดยเด็ดขาดด้วยเพียงคำว่า เคร่ง หรือไม่เคร่ง ตามความเชื่อ ความเข้าใจแบบโลกๆ ที่จำต่อๆกันมาเท่านั้น การที่บุคคลจะละนิสัย(ความเคยชิน)ที่ได้สั่งสมมาลงได้เสียทั้งสิ้นทั้งปวงนั้น เป็นวิสัยของพระพุทธเจ้า เท่านั้น ไม่ใช่วิสัยของพระสาวก