การสอนให้มีสติอยู่กับปัจจุบัน

มีเรื่องถามค่ะ
ในเรื่องสติปัฏฐาน 4 ถ้ามีคนค้านว่า การสอนให้มีสติอยู่กับปัจจุบัน ไม่ดี ทำให้เป็นคนเฉื่อยชา ไม่มีการวางแผนชีวิต จะตอบเค้าว่าอย่างไรคะ

เรากล่าวว่า ผู้ที่สำคัญว่า สติ คือ ปัจจุบัน เป็นของน้อย ย่อมถูกตำหนิ
ถ้าบุคคลพึงกล่าวว่า สติ คือ ความจำได้ เพียงเท่านั้น ยังมิควร เพราะเหตุว่า การอนุมาน ตรึก เดา คะเน คำนวณ คาดการณ์อนาคต เหล่านี้ล้วนเป็น สติ แต่มิควรพึงนับว่า อดีต ก็ดี
ถ้าปัจจุบัน เป็นสติหมดจริงแล้ว อันว่า กายนี้ จิตนี้ เวทนานี้ ธรรมที่รู้นี้ บุคคลย่อม บัญชาได้เพราะรู้อยู่ก่อน แท้จริงบุคคล มิได้ทำอย่างนั้น โดยมาก

ถ้า สติไม่มีใน อนาคต บ้างแล้ว บัณฑิต จะไม่พึงเรียนวิชา และกล่าวว่ามีคุณ
ถ้า สติไม่มีใน ปัจจุบันแล้ว บุคคลจะไม่พึงรู้ตัวเลย
ถ้า สติพึงไม่มีใน อดีต บ้างแล้ว บุคคลจะไม่พึงกล่าวได้ว่า สิ่งต่างๆเป็นสืบกันมาได้

แม้หมดนั้น ก็หาควร ตัดสินว่า เป็น สติปัฏฐาน ได้เลย เพราะอะไร

เพราะว่า มีบางครั้งบางคราว บุคคลสำคัญ สิ่งปัจจุบัน ว่าเป็น ของตน ทั้งที่ไม่เป็นจริงอย่างนั้น
เพราะว่า มีบางครั้งบางคราว บุคคลสำคัญ สิ่งอดีต ว่าเป็น ของตน ทั้งที่ไม่เป็นจริงอย่างนั้น
เพราะว่า มีบางครั้งบางคราว บุคคลสำคัญ สิ่งอนาคต ว่าเป็น ของตน ทั้งที่ไม่เป็นจริงอย่างนั้น
อย่างนี้ ไม่เป็น สติปัฏฐาน

เพราะว่า มีบางครั้งบางคราว บุคคลสำคัญ สิ่งปัจจุบัน ว่าเป็น ของตน ทั้งที่เป็นจริงอย่างนั้น
เพราะว่า มีบางครั้งบางคราว บุคคลสำคัญ สิ่งอดีต ว่าเป็น ของตน ทั้งที่เป็นจริงอย่างนั้น
เพราะว่า มีบางครั้งบางคราว บุคคลสำคัญ สิ่งอนาคต ว่าเป็น ของตน ทั้งที่เป็นจริงอย่างนั้น
อย่างนี้ เป็น สติปัฏฐาน

วสันต์ 19 ก.พ. 49