จำแนกปัญญาอย่างไร

ปัญญา คืออะไร

ไม่ว่าจะเป็นคำถามเรื่อง ผู้เกิดมามีปัญญาดีหรือทราม ขึ้นกับผู้นั้นเคยเข้าไปสอบถามธรรมจากนักบวชหรือไม่ในชาติก่อนนั้น ก็ดูจะเป็นปัญญาทางด้านธรรมเท่านั้นหรือไม่
ปัญญาทางด้าน IQ ที่ทางโลกเขายกย่องอยู่นั้น ในทางศาสนาแล้ว มองว่าอย่างไรครับ

เราพึงแบ่งปัญญา ได้ ๓ อย่าง คือ ปัญญาดี ๑ ปัญญาทราม ๑ ไม่มีปัญญา ๑
ก็ปัญญาดี คืออย่างไร เมื่อ บุคคลกำหนด จักขุ โสต ชิวหา ฆานะ โผฏฐัพพะ มโน
บุคคลนั้น ทราบชัดว่า กุศลบท รู้สติปัฏฐานของกุศลบท และอกุศลบทนั้น มีจิตใจตั้งมั่นอยู่ รู้อกุศลบทแล้วไม่น้อมไป
ผู้มีปัญญาทราม คืออย่างไร บุคคลผู้กำหนด จักขุ โสต ชิวหา ฆานะ โพฏฏพะ มโน
แล้วน้อมไปในกุศลบท ไม่ทนทานต่อคำตำหนิ สรรเสริญ ละเลยธรรม
ผู้ที่ไม่มีปัญญา บุคคลผู้กำหนด จักขุ โสต ชิวหา ฆานะ โพฏฏพะ มโน ย่อมลังเล ทำไปแล้วไม่นานก็เปลี่ยนเนืองๆ จิตใจไม่ตั้งมั่น ขี้เกียจ
ก็บุคคลผู้อยู่ในสงสาร ย่อมมี ปัญญา ๓ อย่างนี้

วสันต์ 14 ก.พ. 48