เบื่อหน่ายรูปนาม

สภาวะ จิต ที่ดิ้นรนเพราะความเบื่อหน่ายในรูปและนาม

เรียนถามสหายธรรมทุกท่าน
ท่านเคยมีสภาวะ จิต ที่ดิ้นรนเพราะความเบื่อหน่ายในรูปและนามที่เกิดขึ้น หรือไม่ประการใด กระผมมีความรู้สึกว่า สภาวะเช่นนี้เหมือนวนอยู่ในอ่างน้ำหาทางออกไม่ได้ สภาวะเช่นนี้ให้หนทางอยู่ 2 ทาง ทางแรก วางเฉยต่อสภาวะที่ไม่เที่ยงของรูปและนาม และตามดูตามรู้ความเกิดดับต่อไป ทางที่สอง เลิกปฏิบัติและละความเพียร
สภาวะเช่นนี้เคยปรากฏครั้งหนึ่งแต่ขณะนั้น เป็นความเบื่อหน่ายความทุกข์ที่เกิดขึ้น แต่ยังมีสภาวะสุขเข้ามารองรับ อาทิ สุขจากสมาธิ สุขจากการเจริญอานาปานสติกรรมฐาน สุขจากการแสวงหาความรู้ในธรรม สุขจากความสว่างไสวโปร่งโล่งในจิต สุขจากความเป็นอิสระของจิตที่ไม่ติดไม่คาดหวังกับสิ่งใด ๆ ในทางโลก
หากแต่สภาวะ จิต ที่ดิ้นรนเพราะความเบื่อหน่ายนี้ เบื่อทั้ง ทุกข์ และ เบื่อทั้งสุข เบื่อในทุกสภาวะที่เกิดและดับไป วนเวียนไม่รู้จบ ยังความอึดอัดอยากหนีออกไปเสียให้ได้
สหายธรรมทุกท่าน เคยพบกับสภาวะธรรมเช่นนี้หรือไม่ประการใด และมีข้อพิจารณาให้แจ้งในความจริงประการใดครับ

เราไม่กล่าวว่า ควรสละคืนทุกสิ่งทุกอย่าง แต่เรากล่าวว่า ทุกสิ่งทุกอย่างไม่ควรถือมั่น
ก็ท่านสละคืน เวทนา นั้นได้จริง แต่ท่านถือมั่นเวทนา นั้นอยู่ เพราะท่านยังสำคัญว่า สุขเวทนานี้จะไม่มี ทุกขเวทนาจะไม่มี เพราะท่านสำคัญ อย่างนั้น จึงไม่พ้นความเบื่อหน่ายไปได้

เรากล่าวว่า ธรรม คือ อุเบกขา ย่อมสลัดคืนความเบื่อหน่าย ความรังเกียจ ก็อุเบกขานี้เป็นอย่างไร เมื่อบุคคลพึงรู้ว่า ธรรมใดมีแล้ว เมื่อเจริญขึ้น เป็นทุกข์ เมื่อขาดไปย่อมร้อนใจ
เขาย่อมสำคัญให้ธรรมนั้น เป็นของใหญ่ กำจัดมิได้ ย่อมรู้ตามไม่ขัดขืน ข่มทางกาย ข่มทางวาจา ไม่ข่มด้วยการนึก

วสันต์ 21 มี.ค. 49